قنات یا به گویش محلی کهریز به کانالی که در زیر زمین کنده شده تا آب از آن جریان یابد میگویند.
مظهر(دهن کهریز)قنات اخ okh
کهریز ، از یک دهانه(دهن کهریز) یا هرنج که روباز است و یک کانال طولی با شیب کم در زیرزمینی که باچاه عمودی که کانال زیر زمینی را به سطح زمین مرتبط میسازد.
مظهر قنات تونی (دهن کهریزتونی)
به رشته چاههای عمودی، میله می گویند وهدف از حفرآن ، انتقال مواد حفاری شده به روی زمین و عمل تهویه کانال زیرزمینی است و همچنین راه ارتباطی برای لایروبی، تعمیر و بازدید از داخل کهریز (قنات ،کاریز) نیز به شمار میروند.
نام آخرین چاهی که در طول کانال حفر می شود ،مادر چاه (مادر خونه ) است
طول کانال کهریز (قنات) بستگی به شیب زمین و عمق چاه مادر دارد. از طرف دیگر هر چه سطح آب زیرزمینی پایینتر باشد، عمق مادرچاه بیشتر میشود و سرانجام آب کاریز برای مصارف شرب و کشاورزی روی زمین میآید که به محل خروج آب کهریز(قنات-کاریز) مظهر(دهن کهریز)قنات میگویند.
قدمت کهریز های (قنات .کاریز) روستای کلاته بالا عمری برابر با تاریخ این روستا دارد و قطعاٌ هزاران سال از حفر آن می گذرد .همچنین در محل هریک از این کهریز ها یک قبرستان و آثاری از غار، برای زندگی مردم واحشام آنها وجود دارد
آثار بجای مانده از غار تگ اسپور قنات بزآباBaz zaba